پتروژنز و ژئوشیمی توده گرانیتوئیدی زون فریمان - تربت جام

توده گرانیتوئیدی نوار فریمان - تربت جام در استان خراسان رضوی و در 35 کیلومتری جنوب شرق شهرستان فریمان واقع شده است. این توده در شیل های ژوراسیک نفوذ نموده است . با توجه به مطالعات صحرایی، پتروگرافی و ژئوشیمیایی این توده دارای طیف ترکیبی شامل گرانیت، آلکالی گرانیت، گرانودیوریت و دایک های میکروگابرویی می باشد. کانی های موجود در این توده نشانه هایی از دگر ریختی را نشان می دهند. از جمله این علائم می توان به خاموشی موجی شدید، خرد شدگی و تبلور مجدد کوارتزها، ماکل های ثانویه، خمش ماکل و ساخت های ساب ماگمایی در پلاژیوکلازها، تبدیل ارتوز به میکروکیلین در اثر فشار و ایجاد عدسی های ارتوز در درجات بالای دگر ریختی، خمیدگی رخ ها و تبدیل به تجمعات ریزتری از کلریت در دگر ریختی های شدید، در بیوتیت-ها می باشد، اشاره نمود. این نشانه ها در نتیجه ی پدیده ی میلونیتی شدن در این گرانیتوئید ها می-باشند. روندهای تغییرات اکسیدهای عناصر اصلی و کمیاب نمونه های مورد مطالعه خطی و مشابه هم است. الگوی نمودارهای ree بهنجار شده کندریتی با غنی شدگی از عناصر کمیاب خاکی سبک و تهی شدگی از عناصر کمیاب خاکی سنگین مشخص می شوند. مقادیر بالای rb?k?th و مقادیر پائین sr?p?ti?nb بیانگر آلودگی ماگما به وسیله پوسته یا ماگماتیسم به همراه فرورانش می باشد. مطالعات ژئوشیمیایی نشان می دهند که ماگمای والد توده مورد مطالعه پرآلومین ضعیف تا متاآلومین بوده و دارای ماهیت پتاسیم متوسط تا بالا می باشند. تبلور تفریقی و آلایش عامل اصلی در تحول ماگمای سازنده توده مورد مطالعه می باشد. نمودارهای تمایز تکتونیکی نشان می دهد که این توده به محیط های قوس قاره ای و قوس حواشی فعال قاره ای تعلق دارد و احتمالاً در طی رخداد کوهزایی سیمیرین میانی و زون فرورانش صفحه اقیانوسی نئوتتیس به زیر صفحه قاره ای ایران مرکزی منجر به تشکیل ماگمای آندزیتی کالکوآلکالن شده است، سپس این ماگماها در پوسته زیرین جایگزین شده و در نتیجه ذوب بخش آن، ماگماهای گرانیتی با ماهیت پرآلومین ضعیف و متاآلومین را ایجاد نموده است، در ادامه با ادامه یافتن تبلور تفریقی این مذاب ها این سنگ های گرانیتی می توانسته ایجاد شود.